Τα τελευταία χρόνια βρισκόμαστε ενώπιον, ακόμη μιας μεγάλης πρόκλησης, του στεγαστικού προβλήματος που ιδιαίτερα σε κάποιες περιοχές έχει πάρει διαστάσεις πρωτοφανείς για τα δεδομένα της χώρας μας.  Το ιδιαίτερα υψηλό κόστος ανέγερσης κατοικίας αλλά και η δυσκολία στην εξασφάλιση χρηματοδότησης, έχουν εκτοπίσει τις χαμηλά αλλά και τις μέτρια αμειβόμενες ομάδες συμπατριωτών μας από την στεγαστική αγορά. Η προσιτή στέγαση, είτε με αγορά είτε με ενοικίαση, που με βάση τη διεθνή πρακτική δεν πρέπει να ξεπερνά το 30% του ακαθάριστου εισοδήματος ενός νοικοκυριού, αποτελεί σήμερα ιδιαίτερα για τους νέους μας στόχο ακατόρθωτο.

Η επαρκής στέγαση είναι την ίδια στιγμή θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, όπως και η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση την έχει χαρακτηρίσει, που προάγει την κοινωνική συνοχή και που για πρώτη φορά μετά από αρκετά χρόνια αποτελεί πρώτιστο πρόβλημα όχι μόνο για τους ευάλωτους συμπολίτες μας αλλά και για άτομα μεσαίου εισοδήματος. Η πολιτεία έχει υποχρέωση να επαναπροσδιορίσει την Στεγαστική της πολιτική, μέσα από μια ολιστική και ρεαλιστική προσέγγιση που να λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες της Κυπριακής Κοινωνίας,τις προκλήσεις της εποχής μας αλλά και να θέτει τα θεμέλια για το μέλλον.  Η διασφάλιση κατάλληλης στέγης δεν πρέπει να γίνεται θυσιάζοντας άλλες βασικές ανάγκες όπως είναι η διατροφή, η εκπαίδευση, η χρήση ενέργειας, κ.α.

Η πρόσβαση σε πηγές χρηματοδότησης σε όσους και όσες θέλουν να αποκτήσουν πρώτη κατοικία, ιδιαίτερα για νέους και νεαρά ζευγάρια, αποτελεί σήμερα μια από τις σημαντικοτέρες προκλήσεις.  Είναι αναγκαίο να διαμορφωθεί ένα πλαίσιο συναντίληψης μεταξύ Κράτους, Τραπεζικών Ιδρυμάτων και Ιδιωτικού Τομέα που να υποβοηθά και να ενισχύει τη στεγαστική πολιτική της χώρας.

Την ίδια στιγμή, ο Πολεοδομικός και Χωροταξικός σχεδιασμός της χώρας μας χρήζει ευρύτερου επανασχεδιασμού. Προς αυτή την κατεύθυνση αξιοποιούμε σύγχρονα πολεοδομικά εργαλεία με στόχο την ορθή ανάπτυξη των πόλεων και της υπαίθρου μας στη βάση ενός ολοκληρωμένου και επιστημονικού προγραμματισμού που θα λαμβάνει υπόψη τις σύγχρονες προκλήσεις.

Λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω, η  στεγαστική μας πολιτική διαμορφώνεται μέσα από επτά πολιτικές ως ακολούθως:

Πολιτική 1- Εκσυγχρονισμός θεσμών και προγραμμάτων/ σχεδίων

1.1 Συστήνουμε Ενιαίο Φορέα Στέγασης (ΕΦΣ) αρμοδιότητά του οποίου θα είναι η εφαρμογή της Στεγαστικής Πολιτικής του Κράτους. Ο Ενιαίος Φορέας Στέγασης θα έχει την ευθύνη διαχείρισης της κρατικής γης αλλά και τη συγκέντρωση και διαχείριση όλων των στεγαστικών προγραμμάτων και σχεδίων του κράτους μέσα από ένα ενιαίο πλαίσιο.  Ο Ενιαίος Φορέας Στέγασης μπορεί να αποτελέσει μετεξέλιξη του Κυπριακού Οργανισμού Ανάπτυξης Γης.

1.2 Μέσα σε αυτό το πλαίσιο ο πολίτης θα έχει ένα και μόνο σημείο αναφοράς, από το οποίο θα καθοδηγείται για τις στεγαστικές του επιλογές, ανάλογα με τις στεγαστικές του ανάγκες, ιδιότητα, οικονομικά και οικογενειακά δεδομένα. Τα προσφερόμενα στεγαστικά προγράμματα θα αναρτώνται σε ειδική ιστοσελίδα και σχετικές πληροφορίες και αιτήσεις θα συμπεριληφθούν στις παρεχόμενες υπηρεσίες των Κέντρων Εξυπηρέτησης του Πολίτη (ΚΕΠ).

1.3 Στο πλαίσιο της ολιστικής προσέγγισης που θα ακολουθηθεί, συγκεντρώνουμε και κατηγοριοποιούμε τα τεμάχια γης που ανήκουν στο κράτος ανά περιοχή και καταγράφουμε τα πολεοδομικά χαρακτηριστικά τους έτσι ώστε να μπορέσει ο Ενιαίος Στεγαστικός Φορέας να αναπτύξει στοχευμένες πολιτικές.

Πολιτική 2- Συνεργασία Πολιτείας – Ιδιωτικού Τομέα

2.1 Αξιοποιούμε μεγάλα τεμάχια κρατικής γης μέσω της συνεργασίας κράτους και ιδιωτικού τομέα για παροχή κατοικιών και Φοιτητικών Εστιών με προσιτό ενοίκιο αλλά και παροχής επαγγελματικής στέγης σε νέους επαγγελματίες. Μελετάμε τρόπους συνεργασίας του Κράτους με τον Ιδιωτικό Τομές όπως ανοιχτούς διαγωνισμούς σύμπραξης δημοσίου και ιδιωτικού τομέα (μέθοδος DFBOT – Design, Finance, Build, Operate, Transfer), στη βάση των οποίων θα επιλέγονται ανάδοχοι οι οποίοι θα ανεγείρουν σύγχρονες κατοικίες με δικά τους έξοδα εκ των οποίων ένα σημαντικό ποσοστό θα μισθώνεται σε προσιτό ενοίκιο σε νέους και νεαρά ζευγάρια, βάσει οικονομικών κριτηρίων, καθώς και σε τρίτεκνες και πολύτεκνες οικογένειες. Μετά την παρέλευση συμφωνημένης χρονικής περιόδου το δημόσιο θα ανακτά την κυριότητα της γης και της ανάπτυξης. Με αυτό τον τρόπο, με μηδενικό κόστος για το Δημόσιο, μπορούν να αυξηθούν οι διαθέσιμες οικιστικές μονάδες με προσιτό ενοίκιο σε πολύ σύντομο διάστημα. Παρόμοια προγράμματα εφαρμόζονται με μεγάλη επιτυχία στην Αυστρία, Ολλανδία και Ισπανία.

2.2 Συγκεντρώνουμε τα ποσά που εισπράττονται από εξαγορές Δημοσίων Χώρων Πρασίνου και Κοινωνικού Εξοπλισμού σε Ειδικό Ταμείο Κοινωνικής Στέγασης για σκοπούς αξιοποίησης από τον Ενιαίο Φορέα Στέγασης.

Πολιτική 3- Ενεργοποίηση Ιδιωτικού Τομέα – Αύξηση Οικιστικού αποθέματος προς ενοικίαση

3.1 Στοχεύουμε στην αύξηση του κτιριακού αποθέματος που διατίθεται προς ενοίκιο, σε περιοχές με αυξημένο στεγαστικό πρόβλημα. Προσαρμόζουμε επιτυχημένα παραδείγματα άλλων χωρών στην Κύπρο (Build to Rent) και παρέχουμε πολεοδομικά και φορολογικά κίνητρα για μεγάλες αναπτύξεις οικιστικών μονάδων που θα διατεθούν προς ενοικίαση για συγκεκριμένη καθορισμένη χρονική περίοδο.

Πολιτική 4- Παροχή στοχευμένων και ελκυστικών κινήτρων – Ενεργοποίηση Ιδιωτικού Τομέα

4.1 Ενισχύουμε και βελτιώνουμε τα υφιστάμενα Πολεοδομικά Κίνητρα που παρέχονται για προσιτή κατοικία. Διευρύνουμε τις επιτρεπόμενες αναπτύξεις σε επιλεγμένες περιοχές και παρέχουμε Πολεοδομικά Κίνητρα σε όσους ιδιώτες συμπεριλάβουν Κοινωνική Στέγη στις αναπτύξεις τους. Ανάλογα με την ένταση της Κοινωνικής Στέγασης στις αναπτύξεις, τα κίνητρα μπορούν να αυξάνονται κλιμακωτά. Οι αιτήσεις των αναπτύξεων που εντάσσονται σε αυτό το πλαίσιο θα εξετάζονται κατά προτεραιότητα.

4.2 Εισάγουμε φορολογικά κίνητρα σε ιδιοκτήτες ακινήτων που θα ανανεώσουν τη μισθωτική σύμβαση στον ίδιο εκμισθωτή χωρίς αύξηση του ενοικίου ή το μειώνουν.

4.3 Εξετάζουμε το ενδεχόμενο μέρος των τόκων των στεγαστικών δανείων για πρώτη κατοικία ή μέρος του ενοικίου που πληρώνεται για πρώτη κατοικία, στη βάση εισοδηματικών κριτηρίων, να εκπίπτουν του φορολογικού εισοδήματος.

4.4 Εξετάζουμε το ενδεχόμενο μείωσης των μεταβιβαστικών τελών για απόκτηση πρώτης κατοικίας.

Πολιτική 5- Στοχευμένες Χορηγίες – Πρόσβαση σε χρηματοδότηση

5.1 Μελετάμε σχέδια για πρόσβαση σε χρηματοδότηση για απόκτηση πρώτης κατοικίας, όπως την καταβολή από το Κράτος της προκαταβολής που απαιτείται από τις τράπεζες για δανεισμό. Οι δικαιούχοι θα έχουν την υποχρέωση αποπληρωμής του δανείου αλλά και του ποσού που κατέβαλε το κράτος. Σε περίπτωση αθέτησης πληρωμών, το κράτος θα καταβάλλει το υπολειπόμενο ποσό στην τράπεζα, θα ανακτά το ακίνητο και θα το αξιοποιεί στα πλαίσια της στεγαστικής της πολιτικής μέσα από τον Ενιαίο Φορέα Στέγασης.

5.2 Μελετούμε εναλλακτικούς τρόπους χρηματοδότησης των χορηγιών μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Αναπτύξεως και τη συμμετοχή στο Housing Europe και εισάγουμε στοχευμένες επιχορηγήσεις για ανακαινίσεις οι οποίες συμβάλλουν σε ενεργειακή απόδοση και μείωση του κόστους που αφορά την ενέργεια.

Πολιτική 6- Σύγχρονος Πολεοδομικός και Χωροταξικός Σχεδιασμός

6.1 Εκσυγχρονίζουμε τα Τοπικά Σχέδια και τη Δήλωση Πολιτικής και εντάσσουμε όλα τα Διατάγματα και Εντολές σε ενιαίο κείμενο. Ο εκσυγχρονισμός των Σχεδίων Αναπτύξεων και η συχνή τεχνοκρατική αξιολόγησή τους θα τα καταστήσει πιο ευέλικτα και αποδοτικά ούτως ώστε έγκαιρα να αντιμετωπίζονται προκλήσεις και ανάγκες.

6.2 Προωθούμε την εκπόνηση του «Σχεδίου για τη Νήσο». Το εν λόγω σχέδιο δεν εφαρμόστηκε ποτέ, λόγω της τουρκικής εισβολής και της συνεχιζόμενης κατοχής εδαφών της πατρίδας μας. Η απουσία του καθολικού χωροταξικού σχεδιασμού οδήγησε σε αποσπασματικές προσπάθειες επίλυσης σχετικών προβλημάτων.

Πολιτική 7- Προσφυγικά Στεγαστικά σχέδια

7.1 Μελετούμε την δυνατότητα μεταφοράς και αξιοποίησης (σε 1η φάση μέχρι και συγγενείς πρώτου βαθμού) συντελεστή δόμησης από τις κατεχόμενες περιουσίες για ανέγερση κατοικίας ή/και επαγγελματικής στέγης στις ελεύθερες περιοχές.

7.2 Οι συνθήκες διαβίωσης σε ορισμένους προσφυγικούς συνοικισμούς ή και σε Τουρκοκυπριακής ιδιοκτησίας σπίτια είναι εξαιρετικά δύσκολες με αποτέλεσμα, σε κάποιες των περιπτώσεων, να μην είναι κατοικήσιμες οι οικιστικές μονάδες. Μάλιστα, σε ορισμένες περιπτώσεις λόγω και της πολύ κακής κατάστασης των κτιρίων έχουν δημιουργηθεί τεράστια κοινωνικά και άλλα προβλήματα. Αυξάνουμε τα κονδύλια και επισπεύδουμε τις σχετικές διαδικασίες για τη συντήρηση των κτιρίων.

7.3 Ετοιμάζουμε πρόγραμμα συνολικής αντιμετώπισης των επιδιορθώσεων, αναδομήσεων και εξωραϊσμού προσφυγικών οικισμών με τον καθορισμό συγκεκριμένων στόχων και χρονοδιαγραμμάτων.

Πολιτική 8- Εκσυγχρονισμός της διαχείρισης των κριτηρίων διάθεσης Τουρκοκυπριακών Περιουσιών

8.1 Η αξία των Τουρκοκυπριακών Περιουσιών στις ελεύθερες περιοχές ανέρχεται σε δισεκατομμύρια ευρώ. Είναι γενικά παραδεκτό ότι το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο και οι κανονισμοί που θεσπίστηκαν δεν πέτυχαν σε ικανοποιητικό βαθμό τους βασικούς στόχους της διαχείρισης και πολύ περισσότερο, την ισονομία μεταξύ των προσφύγων. Μέσα σε αυτό πλαίσιο προχωρούμε στην θέσπιση νέων νομοθετικών και κανονιστικών ρυθμίσεων με στόχο η διαχείριση των τουρκοκυπριακών περιουσιών να έχει ως προτεραιότητα την αντιμετώπιση των αναγκών των προσφύγων με αξιοκρατία, απόλυτη διαφάνεια και ισονομία.