Ο σχεδιασμός και η υλοποίηση μιας συνολικής και οριζόντιας στρατηγικής, για την προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί σημαντική προτεραιότητα. Στόχος μας δεν είναι μόνο να υιοθετήσουμε μια συνολική στρατηγική ως χώρα, αλλά και να εφαρμόσουμε πρότυπες πράσινες πολιτικές που να διασφαλίζουν το δικαίωμα των πολιτών σε καθαρό νερό και αέρα και την ευημερία τους σε βιώσιμες πόλεις και κοινότητες. Πολιτικές που αποσκοπούν επίσης στην προστασία και διατήρηση της βιοποικιλότητας της Κύπρου, στη σωστή διαχείριση των φυσικών µας πόρων και στην ευημερία των ζώων.
Υιοθετούμε τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης και της κυκλικής οικονομίας και ενσωματώνουμε τις προκλήσεις της κλιματικής κρίσης στο αναπτυξιακό µοντέλο της χώρας. Τα μαθήματα από την πανδημία µας καθοδηγούν σε μια νέα φιλοσοφία, η οποία ορίζει πως, για να είμαστε υγιείς πρέπει και ο πλανήτης µας να είναι υγιής.
Ως μικρό κράτος, η Κύπρος έχει κάθε δυνατότητα μέσα σε σύντομο διάστημα να υιοθετήσει και να πετύχει τους φιλόδοξους περιβαλλοντικούς στόχους που θέτει η Ευρωπαϊκή Ένωση µέσω της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, αξιοποιώντας όλα τα ευρωπαϊκά εργαλεία και κονδύλια που προσφέρονται για τον σκοπό αυτό με στόχο την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των πολιτών με όρους αειφορίας.
Στοχεύουμε και μπορούμε να μετατρέψουμε την πατρίδα µας σε μια χώρα αποδοτική, ως προς τη διαχείριση των πόρων, πράσινη, καθαρή, χαμηλών εκπομπών θερµοκηπιακών αερίων και ανταγωνιστική, αξιοποιώντας το υψηλού επιπέδου ανθρώπινο δυναμικό της σε νέες πράσινες θέσεις εργασίας. Μέσα από την δημιουργία και την ανάπτυξη ειδικών προγραμμάτων, μπορούμε να ενισχύσουμε την ενασχόληση με πράσινα και γαλάζια επαγγέλματα.
Προς την επίτευξη των πιο πάνω μελετούμε το ενδεχόμενο δημιουργίας Υφυπουργείου Περιβάλλοντος με στόχο την ταχύτερη επίτευξη της πράσινης μετάβασης η οποία προϋποθέτει, ανάμεσα σε άλλα, οριζόντια οργάνωση και καλύτερη λειτουργία των δομών.
Πολιτική 1 -Στόχος η Πράσινη Οικονομία: Αναβάθμιση Θεσμικού Πλαισίου και Διαχείρισης Περιβαλλοντικών Ζητημάτων
1.1 Ενισχύουμε την επικοινωνία με τον επιστημονικό κόσμο, την Πανεπιστημιακή και ερευνητική κοινότητα και το Επιστημονικό και Τεχνικό Επιμελητήριο Κύπρου, ώστε οι πολιτικές και οι αποφάσεις σε κρίσιμα περιβαλλοντικά ζητήματα να λαμβάνουν υπόψη και την διαθέσιμη επιστημονική γνώση.
1.2 Ενσωματώνουμε τις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής/κρίσης στο νέο οικονομικό αναπτυξιακό μοντέλο της χώρας εισάγοντας ειδικά εργαλεία (π.χ. πράσινος προϋπολογισμός).
1.3 Προβάλλουμε την Κύπρο ως χώρα δοκιμής (test bed) για νέες πράσινες ενεργειακές τεχνολογίες, με σκοπό την προσέλκυση επενδύσεων στον τομέα αυτό.
1.4 Ολοκληρώνουμε και υιοθετούμε χερσαία και θαλάσσια χωροταξική πολιτικήγια την περαιτέρω αδειοδότηση και λειτουργία έργων ΑΠΕ, η οποία να είναι συμβατή με το περιβάλλον και να σέβεται την ποιότητα ζωής των κατοίκων.
1.5 Παρέχουμε τη δυνατότητα στον κάθε πολίτη, σε μη κυβερνητικούς οργανισμούς, σε επιχειρήσεις και στην κοινωνία γενικότερα, για άμεση πρόσβαση σε πλήρεις και ακριβείς πληροφορίες γύρω από τα περιβαλλοντικά θέματα που τους απασχολούν ή/και τους επηρεάζουν.
1.6 Συμμορφωνόμαστε πλήρως με το περιβαλλοντικό κοινοτικό κεκτημένο μέσω της δημιουργίας υπηρεσίας που παρακολουθεί και ελέγχει τη σχετική διαδικασία, σε συνεργασία με όλα εμπλεκόμενα Υπουργεία και υπηρεσίες.
1.7 Ετοιμάζουμε και υλοποιούμε Σχέδιο Δράσης με στόχο τη βελτίωση όλων των δεικτών αειφορίας, στη βάση των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (Ατζέντα 2030).
1.8 Ενισχύουμε τις επιχειρήσεις για την ετοιμασία των στρατηγικών τους για θέματα Περιβαλλοντικά, Κοινωνικά καθώς και θέματα Διακυβέρνησης (ESG). Δίνουμε έμφαση στην μείωση του «αποτυπώματος άνθρακα».
1.9 Ευθυγραμμίζουμε τις φορολογικές μας πολιτικές με τους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, στο πλαίσιο και της προωθούμενης πράσινης φορολογικής μεταρρύθμισης.
1.10 Ενισχύουμε την έρευνα και την καινοτομία σε θέματα αειφορίας και πράσινης οικονομίας.
1.11 Προωθούμε την αποτελεσματική και ολοκληρωμένη ενσωμάτωση της αειφόρου ανάπτυξης στην εκπαίδευση.
Πολιτική 2- Συμβολή στην αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής
2.1 Σχεδιάζουμε προγράμματα επενδύσεων και κινήτρων για παραγωγή ενέργειας από εναλλακτικές πηγές, με έμφαση στην ηλιακή ενέργεια, αλλά και επίτευξη υψηλότερης ενεργειακής απόδοσης, αξιοποιώντας πλήρως Ευρωπαϊκά πόρους. Καθιστούμε την χώρα μας τόπο προώθησης επιχειρηματικής δραστηριότητας για δοκιμή νέων τεχνολογιών, δίνοντας κίνητρα και απλοποιώντας τις σχετικές διαδικασίες.
2.2 Σχεδιάζουμε και υλοποιούμε μέτρα που προωθούν την αποθήκευση ενέργειας που έχει παραχθεί από εναλλακτικές πηγές.
2.3 Δίνουμε προτεραιότητα και απλοποιούμε τις διαδικασίες για επενδύσεις σε κλιματικές λύσεις ως προς τις Μεταφορές.
2.4 Επανασχεδιάζουμε και ενθαρρύνουμε τη χρήση Μέσων Μαζικής Μεταφοράς και προωθούμε μέτρα για την ηλεκτροκίνηση όπως επίσης τις απαραίτητες υποδομές για στήριξή της.
2.5 Προωθούμε και υλοποιούμε τα σχέδια για αξιοποίηση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) σε όλα τα μεγάλα δημόσια κτήρια.
2.6 Επιχειρούμε να αξιοποιήσουμε τη γεωργική γη και για σκοπούς παραγωγής πράσινης ενέργειας, μέσα από την αξιοποίηση νέων τεχνολογιών που προσφέρουν τα αγροφωτοβολταϊκά συστήματα, τα οποία επιτρέπουν την καλλιέργεια κάτω από τα φωτοβολταϊκά πλαίσια και δίνουν επιπρόσθετο εισόδημα στους αγρότες.
2.7 Στοχεύουμε στη λειτουργία μονάδων αφαλάτωσης με πράσινη ενέργεια.
2.8 Χρηματοδοτούμε την καθολική αντικατάσταση των ενεργοβόρων λαμπτήρων οδικού φωτισμού με οικονομικούς λαμπτήρες (LED) και ενίσχυση του φωτισμού στους αυτοκινητόδρομους με λαμπτήρες που λειτουργούν με φωτοβολταϊκά.
2.9 Προχωρούμε σε διεθνείς συνεργασίες, ώστε η Κύπρος να ενταχθεί στις χώρες που πρωτοπορούν στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
2.10 Αξιοποιούμε το Σχέδιο Δράσης που ετοιμάστηκε με τη συνδρομή της επιστημονικής κοινότητας, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας της Κύπρου για αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής στη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής.
2.11 Προωθούμε δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών για την κλιματική αλλαγή και τα μεγάλα περιβαλλοντικά ζητήματα. Αναπτύσσουμε στοχευμένες δράσεις προκειμένου σχολεία, στρατόπεδα και άλλες δομές να λειτουργούν πιο φιλικά προς το περιβάλλον.
2.12 Λαμβάνουμε μέτρα για την απορρόφηση του διοξειδίου του άνθρακα, ιδιαίτερα μέσα από εκτεταμένες δενδροφυτεύσεις και την επέκταση του αστικού πρασίνου. Παράλληλα, στηρίζουμε πρωτοβουλίες των Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Οργανωμένων Συνόλων για πραγματοποίηση δενδροφυτεύσεων και αύξησης του πρασίνου.
Πολιτική 3 – Προστασία έναντι περιβαλλοντικών πιέσεων και κινδύνων για την υγεία και την ευημερία των πολιτών
3.1 Δημιουργούμε και στελεχώνουμε ειδική Υπηρεσία Περιβαλλοντικού Ελέγχου. Η Υπηρεσία θα ελέγχει την εφαρμογή όλου του φάσματος της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, διασφαλίζοντας την προστασία των πολιτών από κινδύνους για την υγεία και την ευημερία τους, που προέρχονται από περιβαλλοντική υποβάθμιση.
3.2 Διασφαλίζουμε μέσα από συστηματικούς και αυστηρούς ελέγχους την ποιότητα του πόσιμου νερού και τη διατήρηση άριστης ποιότητας νερών κολύμβησης, τη βελτίωση της ποιότητας του αέρα και τη μείωση των επιπτώσεων των βλαβερών χημικών ουσιών.
3.3 Αναβαθμίζουμε τα συστήματα ελέγχου γύρω από τις περιοχές που φιλοξενούν βαριές βιομηχανίες (π.χ. Βιομηχανικές Περιοχές Α’), ώστε να εντοπίζονται και αντιμετωπίζονται στη γένεσή τους περιπτώσεις υπέρβασης των ορίων επικίνδυνων ουσιών για τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον.
Πολιτική 4- Βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος και της καθημερινότητας
4.1 Αντιμετωπίζουμε το κυκλοφοριακό μέσα από καθολική εφαρμογή του σχολικού λεωφορείου, τα ευέλικτα ωράρια, τις ευέλικτες μορφές εργασίας και την καλλιέργεια σχετικής κουλτούρας μέσα από την εκπαίδευση. Παράλληλα εξετάζουμε την πιλοτική εφαρμογή μέτρων από «πόρτα σεπόρτα» των δημόσιων συγκοινωνιών.
4.2 Αναβαθμίζουμε και εφαρμόζουμε τα σχεδία βιώσιμης αστικής κινητικότητας που καλύπτουν τις πόλεις της Κύπρου με στόχο τη μείωση του κυκλοφοριακού προβλήματος. Εμπλέκουμε όλες τις αρμόδιες αρχές και τους πολίτες στο σχεδιασμό και στην υλοποίηση των σχεδίων.
4.3 Εφαρμόζουμε φιλική προς το περιβάλλον δόμηση και χωροταξική πολιτική. Προωθούμε νομοθετική ρύθμιση τακτικής επιθεώρησης οικοδομών και εισαγωγής ηλεκτρονικής ταυτότητας κτιρίων.
4.4 Επανεξετάζουμε άμεσα τις ανάγκες σε χώρους αστικού πρασίνου, σχεδιάζοντας και δημιουργώντας νέους χώρους πρασίνου και ψυχαγωγίας των κατοίκων, σε συνεργασία και με τις τοπικές αρχές, αξιοποιώντας και διαθέσιμη κρατική γη.
Πολιτική 5- Προστασία της πλούσιας βιοποικιλότητας της Κύπρου
5.1 Δημιουργούμε Εθνικό Πάρκο στον Ακάμα που να περιλαμβάνει την ευρύτερη προστατευόμενη περιοχή, με στόχο την προστασία της βιοποικιλότητας, τη διαχείριση της επισκεψιμότητας και την αειφόρο ανάπτυξη των κοινοτήτων της περιοχής. Για κάθε πολιτική στον Ακάμα επιδιώκουμε τη συνεργασία και την συναίνεση της τοπικής κοινωνίας, με μέτρα που αποσκοπούν στην αειφόρο ανάπτυξη των κοινοτήτων και την ευημερία των κατοίκων της που αποτελεί προτεραίοτητα
5.2 Ενισχύουμε την προστασία των δασών από τις πυρκαγιές και την αειφόρο διαχείρισή τους, μέσω καλύτερου προγραμματισμού και διασαφήνισης αρμοδιοτήτων ανάμεσα σε εμπλεκόμενους φορείς (Τμήμα Δασών, Πυροσβεστική Υπηρεσία, Επαρχιακές Διοικήσεις, Πολιτική Άμυνα) και οργανωμένα σύνολα (π.χ. ομάδες εθελοντών, οργανωμένους κυνηγούς, κτλ). Προς την επίτευξη του εν λόγω στόχου αξιοποιούμε και την γνώση της Πανεπιστημιακής κοινότητας.
5.3 Ενισχύουμε το Τμήμα Δασών σε επίπεδο υποδομών, νέων τεχνολογιών και ανθρώπινου δυναμικού. Παράλληλα προωθούμε νομοθετική ρύθμιση για μηδενική ανάπτυξη σε καμένη, χαλίτικη γη, η οποία θα παραμένειυπό την προστασία του κράτους.
5.4 Δημιουργούμε αποτελεσματικό οδικό χάρτη για πρόληψη και προστασία από τις πυρκαγιές με πλήρη αξιοποίηση των ευρωπαϊκών μηχανισμών.
5.5 Αναβαθμίζουμε τη Μονάδα Πτητικών Μέσων για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών με την απόκτηση νέων πτητικών μέσων (αεροπλάνων και ελικοπτέρων), ώστε να περιοριστεί στον ελάχιστο δυνατό βαθμό η εξάρτηση της προστασίας των δασών της Κύπρου από βοήθεια ή υπηρεσίες τρίτων. Ταυτόχρονα αναλαμβάνουμε πρωτοβουλία για θεσμοθέτηση περιφερειακής συνεργασίας για αξιοποίηση, όταν τα δεδομένα το επιβάλλουν.
5.6 Καλύπτουμε όλες τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το ευρωπαϊκό κεκτημένο σε σχέση με τη διαχείριση της φύσης και ιδιαίτερα του δικτύου Natura 2000, σε συνεργασία με τις τοπικές κοινωνίες. Διασφαλίζουμε ότι όλες οι προειδοποιητικές επιστολές από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για παράβαση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας σε σχέση με το Δίκτυο Περιοχών Natura τυγχάνουν άμεσης διαχείρισης για αποτελεσματική ανταπόκριση στις ευρωπαϊκές μας υποχρεώσεις.
5.7 Καταγράφουμε, προστατεύουμε και διαχειριζόμαστε τη χρήση των φυσικών πόρων που προσφέρουν τα οικοσυστήματα της Κύπρου.
5.8 Εφαρμόζουμε δράσεις για την προστασία των ειδών της Κύπρου που περιλαμβάνονται στο «Κόκκινο Βιβλίο» με τα πιο απειλούμενα είδη της χλωρίδας της Κύπρου. Παράλληλα δημιουργούμε το «Κόκκινο Βιβλίο» με τα πιο απειλούμενα είδη της κυπριακής πανίδας και εφαρμόζουμε δράσεις για τη διατήρησή τους.
5.9 Αναθεωρούμε τη Στρατηγική της Κύπρου για τη Βιοποικιλότητα με βάση και την αντίστοιχη Στρατηγική της ΕΕ που καλύπτει την περίοδο 2020 – 2030. Θεσπίζουμε ποσοτικούς και ποιοτικούς στόχους με ξεκάθαρους δείκτες χρονικής και αποτελεσματικής υλοποίησης και εφαρμόζουμε πλήρως τα μέτρα που περιλαμβάνει.
5.10 Ενισχύουμε τις προσπάθειες πάταξης της λαθροθηρίας με την ανασύσταση του Ουλαμού Πάταξης της Λαθροθηρίας και την ανάλογη ενίσχυση της Αστυνομίας.
Πολιτική 6- Κυκλική Οικονομία και Διαχείριση Αποβλήτων
6.1 Ενισχύουμε και υλοποιούμε το εθνικό σχέδιο δράσης για την Κυκλική Οικονομία δίνοντας έμφαση σε σχετικές εφαρμογές στη βιομηχανία και τον τουριστικό τομέα.
6.2 Περιορίζουμε τη δημιουργία αποβλήτων μέσω της προώθησης νομοθετικής ρύθμισης κατά της σπατάλης τροφίμων, η οποία περιλαμβάνει σειρά μέτρων (π.χ. μη καταστροφή απούλητων τροφίμων, δωρεά τροφίμων, ημερομηνία χρήσης κ.α.). Στόχος η καλύτερη διαχείριση αποθεμάτων προκειμένου να περιοριστεί η προκύπτουσα σπατάλη.
6.3 Εφαρμόζουμε διαδικασίες διαλογής στην πηγή, μέσα από την καθολική εφαρμογή του προγράμματος «Πληρώνω όσο πετώ» και την στήριξη και την συνεργασία και των Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
6.4 Δημιουργούμε τις απαραίτητες υποδομές για τη διαχείριση των διαφορετικών ροών αποβλήτων. Προτεραιότητα αποτελούν τα οργανικά υλικά που αποτελούν και το μεγαλύτερο ποσοστό των δημοτικών αποβλήτων.
6.5 Προωθούμε την ευρωπαϊκή πρωτοβουλία «από το αγρόκτημα στο πιάτο», μέσω του σχεδιασμού ενός δίκαιου, υγιεινού και φιλικού προς το περιβάλλον συστήματος τροφίμων.
6.6 Αναβαθμίζουμε και αξιοποιούμε τις δύο Ολοκληρωμένες Εγκαταστάσεις Διαχείρισης Αποβλήτων (ΟΕΔΑ) που διαθέτει η Κύπρος, με τρόπο που να συνάδει με τις ευρωπαϊκές πολιτικές και ιδιαίτερα τους φιλόδοξους δείκτες για την ανακύκλωση και τη μείωση των υλικών που τελικά καταλήγουν στην ταφή.
6.7 Δημιουργούμε Κέντρα Συντήρησης και Επαναχρησιμοποίησης υλικών.
6.8 Επεκτείνουμε το δίκτυο των πράσινων σημείων σε ολόκληρη την Κύπρο και βελτιώνουμε τον τρόπο λειτουργίας τους. Εισάγουμε μέτρα που να εξυπηρετούν όλους τους πολίτες και σε συνεργασία με τις αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης δημιουργούμε σύστημα εξυπηρέτησης ατόμων που αδυνατούν να τα επισκέπτονται.
6.9 Δημιουργούμε νέα μοντέλα διαλογής στην πηγή, στη βάση πετυχημένων παραδειγμάτων από άλλες χώρες, όπως η εγκατάσταση κοινοτικών και οικιακών κομποστοποιητών στις αγροτικές περιοχές και η εφαρμογή, μετά από την απαραίτητη διαβούλευση, του εγγυοδοτικού συστήματος συλλογής συσκευασιών προς ανακύκλωση (Deposit Refund System – DRS).
6.10 Αξιοποιούμε μέσα από διαδικασίες κυκλικής οικονομίας, τα υλικά που προκύπτουν από εκσκαφές, κατασκευές και κατεδαφίσεις. Διαμορφώνουμε διαδικασία ώστε να αξιολογείται, πριν την εξέταση εξεύρεσης νέων λατομικών χώρων, κατά πόσο η κυκλική οικονομία έχει διεισδύσει και έχει εξαντλήσει όλες τις εναλλακτικές λύσεις στο νησί μας.
Πολιτική 7- Προστασία και ευημερία των ζώων
7.1 Δημιουργούμε ειδική ομάδα επιθεωρητών προστασίας και ευημερίας των ζώων, με βασική αποστολή την εφαρμογή της νομοθεσίας και την παραδειγματική τιμωρία όσων την παραβιάζουν. Παράλληλα ενισχύουμε την Αστυνομία των Ζώων.
7.2 Ενισχύουμε τη στήριξη που παρέχεται σε φιλοζωικές οργανώσεις στη βάση των δραστηριοτήτων τους και των υπηρεσιών που προσφέρουν.
7.3 Δημιουργούμε περιφερειακά καταφύγια αδέσποτων ζώων και ενθαρρύνουμε τη συνεργασία ανάμεσα σε φιλοζωικές οργανώσεις και αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης.
7.4 Αναθεωρούμε και ενισχύουμε το Πρόγραμμα Στείρωσης των αδέσποτων γάτων και αναπτύσσουμε αντίστοιχο πρόγραμμα στείρωσης σκύλων.
7.5 Παρέχουμε κίνητρα για σήμανση των σκύλων καθώς και αντικίνητρα για τη μη σήμανσή τους.
7.6 Βελτιώνουμε τις συνθήκες διαβίωσης των παραγωγικών ζώων, μέσα από την εφαρμογή ειδικών σχεδίων, στο πλαίσιο του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης.
7.7 Ενισχύουμε την καλλιέργεια της απαραίτητης φιλοζωικής κουλτούρας και σεβασμού, μέσω ειδικών διαφωτιστικών προγραμμάτων και εκστρατειών, ξεκινώντας από τα παιδιά και τη νεολαία, μέσα από τα σχολεία μας.